Schimmelsporen zitten overal en iedereen draagt schimmels bij zich. De schimmels die mensen bij zich dragen, bestaan voornamelijk uit dermatofyten: schimmels die tot de normale microbevolking van onze huid behoren en zich voeden met de dode hoorncellen in de bovenste laag van de huid, de haren en de nagels.
Pas als een schimmel de kans krijgt om sterk te groeien en de levende huidlaag binnendringt, ontstaat huidschimmel (dermatomycose): een huidinfectie veroorzaakt door schimmels.
Huidschimmel is niet gevaarlijk, maar wel vervelend en bovendien besmettelijk.
Wat is de oorzaak van huidschimmel?
Huidschimmel kan alleen ontstaan als de barrièrefunctie van de huid verzwakt is, bijvoorbeeld als de huid geïrriteerd, beschadigd of verweekt is. Alles wat de huid kwetsbaarder maakt, geven schimmels de kans te gaan woekeren (Ely et al., 2014).
De meest voorkomende redenen voor het ontstaan van huidschimmel, zijn:
- veelvuldige blootstelling van de huid aan (agressieve) reinigers (zoals zeep);
- het dragen van schurende en knellende kleding, en
- het hebben van lichaamsplooien die de tussenliggende huid vochtig en warm houden, zoals de lies, de oksel en tussen de tenen;
- een slechtere afweer van de huid vanwege een onderliggende ziekte (zoals diabetes mellitus) of medicijngebruik (met name chemokuren).
Huidschimmel komt vaak voor: op hoesten nar is huidschimmel de meest voorkomende kleine klacht waarvoor Nederlanders contact opnemen met de huisarts (Flinterman et al., 2017).
Hoe ziet een schimmelinfectie van de huid eruit?
Hoe een huidschimmel eruit ziet hangt af van de plek waar de huidschimmel is ontstaan: de onbehaarde huid, de behaarde hoofdhuid, aan de voeten of in de nagels (Kovitwanichkanont & Chong, 2019).
Schimmelinfectie op de onbehaarde huid (tinea corporis)
Een schimmelinfectie op de onbehaarde huid (in het gezicht, op de romp, benen, handen of bovenkant van voeten) is duidelijk herkenbaar aan de typische vorm, namelijk een ronde plek met een rode, verdikte en schilferige rand, waardoor schimmelinfecties ook wel ringworm worden genoemd. (Wees gerust: met wormen heeft de aandoening niets te maken!) Deze plekken kunnen branderig en jeukerig aanvoelen en gaan soms gepaard met bultjes of puistjes.
Schimmelinfectie op de behaarde hoofdhuid (tinea capitis)
Hoofdschimmel wordt gekenmerkt door schilferende plekken die vaak gepaard gaan met haaruitval of afgebroken haren en soms met jeuk en/of puistjes. Schimmelinfectie op de hoofdhuid komt vaker voor bij kinderen dan volwassenen.
Schimmelinfectie aan de voeten (tinea pedis)
Voetschimmel (ook wel zwemmerseczeem genoemd) is een schimmelinfectie tussen de tenen, onder de voet en/of aan de randen van de voetzolen. Voetschimmel wordt gekenmerkt door vervelling/schilfering van de huid, die vaak gepaard gaat met rode plekken, jeuk, kloofjes, sterke geur en/of nattende blaasjes.
Schimmelinfectie aan de nagels (onychomycose)
Een schimmelnagel (kalknagel) wordt gekenmerkt door een witgele kleur, verdikking en soms ook verbrokkeling van de nagel.
| Huidaandoeningen met soortgelijke symptomen als een schimmelinfectie zijn eczeem en psoriasis. Heb je nooit eerder een schimmelinfectie van de huid gehad, dan is het verstandig om met je klachten even langs de huisarts te gaan. |
Gaat huidschimmel vanzelf weg?
Nee, schimmelinfecties gaan zelden vanzelf over. Meestal breiden de ringvormige plekken zich steeds verder uit terwijl het midden ervan geneest, als rimpelingen in het water. Daarbij komt nog eens dat de schimmelinfecties onderhuids groter dan aan de buitenkant zichtbaar is.
Hoe kun je huidschimmel het beste behandelen?
Oppervlakkige schimmelinfectie zijn gelukkig gemakkelijk zelf te behandelen door de huid in te smeren met een anti-schimmelcrème, -zalf of -poeder, die een of meerdere schimmelwerende of schimmeldodende middelen (antimycotica) bevatten, zoals miconazol, clotrimazol, terbinafine of naftifine (El‐Gohary et al., 2014).
Goede anti-schimmelcrèmes zijn zonder recept van een arts te koop bij diverse (online) apotheken en drogisterijen, zoals De Online Drogist, Drogist.nl, Etos, Kruidvat en Plein.
Om te voorkomen dat de huidschimmel in rap tempo terugkeert, is het van belang de crème dun aan te brengen (zodat de huid niet nóg meer geïrriteerd wordt), óók de normale huid rondom de aangedane plekken in te smeren (omdat schimmelinfecties groter zijn dan aan de buitenkant zichtbaar is) én deze behandeling nog minimaal één week door te zetten nadat de schimmelplek geheel verdwenen is. Houdt je aan de gebruiksaanwijzing!
Bewijs dat een ‘natuurlijke’ behandeling met azijn werkzaam zou zijn bij schimmelinfecties, is zeer zwak (Almirañez et al., 2015).
Invasieve of steeds terugkerende schimmelinfecties vereisen een inwendige behandeling met behulp van oraal in te nemen tabletten of capsules. Deze zijn vaak alleen verkrijgbaar op recept van een (huis)arts.
Hoe kun je huidschimmel voorkomen?
Huidschimmel kun je het beste voorkomen door de factoren die huidschimmel uit kunnen lokken zoveel mogelijk te vermijden. Dus:
- Stel je huid niet onnodig bloot aan huidirriterende stoffen, zoals agressieve reinigers.
- Vermijd irriterende en allergene stoffen in cosmetica (klik hier voor een overzicht daarvan).
- Droog de huid na het wassen goed af, met name tussen de tenen en in de huidplooien.
- Draag geen schurende, knellende of synthetische (onder)kleding.
- Draag schone en droge kleding.
- Doe je schoenen uit zodra je thuiskomt, zodat je schoenen en je voeten kunnen ‘luchten’.
- Bescherm je huid indien nodig tegen een overdosis aan schimmelsporen door slippers te dragen wanneer je naar een zwembad, sauna of gemeenschappelijke kleedruimte gaat.
- Houdt je aan de gebruiksaanwijzing als je een anti-schimmelcrème gebruikt, zodat de infectie niet terugkomt.
